O ponavljajućim izostancima nidacije („repeated implantation failure“ – RIF) se govori kada u okviru in vitro fertilizacije (IVF) više puta u matericu budu vraćeni embrioni dobrog kvaliteta, a trudnoća i pored toga nikako ne nastupa. Uzroci mogu ležati u embrionima ili u problemima od strane materice, odnosno miljea u materici.
– Embrionalni problemi
Najčešće promjene, koje zahvataju embrione, su genetske anomalije. Kroz spoznaje, koje smo dobili zahvaljujući preimplantacijskoj dijagnostici (PID, PGD), znamo da 30-90% oplođenih jajnih ćelija sadrži poremećaje u nasljednom materijalu. Ovi procetni koreliraju ponajviše sa starošću majke.
Spermatozoidi međutim mogu takođe da nose poremećaje u genetskom materijalu (DNA fragmentacije).
Zadebljanje i povećana čvrstoća ovojnice jajne ćelije mogu predstavljati problem kod izvlačenja embriona iz iste (hatching), te na taj način onemogućiti nidaciju i nastanak trudnoće.
– Problemi sa matericom
Organski poremećaji u materici mogu biti urođeni (anatomske anomalije, septumi, uterus duplex itd.) ili stečeni (miomi, polipi, priraslice i sl.).
Za uspješnu trudnoću je osim toga neophodan uravnotežen imuni sistem. Imunološki problemi mogu zato biti razlog i za izostanak same nidacije.
Hormonalna stimulacija i adekvatna reakcija sluznice u materici, na Estrogene a nakon ovulacije na Gestagene, takođe su dalji ključni preduslovi za primanje embriona u materici i nastupanje trudnoće.
Rješavanje problema u nidaciji nam je izuzetno bitno, pa smo se specijalizovali na ovome području i nudimo našim pacijentima mnogobrojne metode liječenja, koje imaju za cilj povećati ratu nidacija, a samim tim i ratu trudnoća. U te dodatne metode spadaju npr.:
« Assisted Hatching » (Pomoć pri izvlačenju iz jajne ovojnice), nidacijska šprica i nidacijska kiretaža, « lijepak » za embrione (Embryoglue), FertiGrow, ispiranje materice sa seminalnom plazmom odnosno hormonom trudnoće (hCG) ili koncentratom vlastite plazme i krvnih pločica (TREPS/PRP). Tako nam vrlo često uspijeva da ostvarimo trudnoću i kod parova koji su prethodno imali više neuspješnih pokušaja. Mi svakodnevno uvodimo najnovija naučna saznanja u našu praksu, a sprovodimo i vlastite naučne studije na našem institutu. U nastavku možete pročitati detaljne informacije o pojedinačnim, navedenim, medicinskim postupcima.
Izostanak trudnoće može, između ostalog, biti uzrokovan i jednom prečvrstom ovojnicom jajne ćelije („Zona hardening“).
Mi kontrolišemo jajčanu ovojnicu i možemo, ukoliko je to potrebno, kroz stvaranje jednog otvora (mjesto na kome ovojnica treba da popusti) potpomoći “izvlačenju” embrija iz jajčane ovojnice = „assisted hatching“ (AHA).
Slijedeće Pacijentice mogu profitirati od Assisted Hatching-a:
Starije od 37 godina
Pomoć pri “izvlačenju” može se ostvariti putem raznih tehnika:
„Lijepak za embrione“ je zapravo jedan specijalni medijum za transfer embriona, koji treba da im olakša prihvatanje za zid materice. Konzistencija „lijepka za embrione“ slična je konzistenciji tečnosti, koju luči sluznica materice te sadrži jedan jako bitan sastojak, Hialuron. Ovaj medijum se obavije kao zaštita oko embriona, a svojom ljepljivošću olakšava ostvarivanje kontakta između embriona i sluznice materice.
Kako bi na vlastitom kolektivu pacijentica potvrdili svjetska iskustva uradili smo i vlastitu studiju sa 114 pacijentica. U studiji su učestvovale pacijentice, koje su imale više bezuspješnih pokušaja ili slabiji kvalitet embriona. Kao rezultat ove studije možemo „lijepak za embrione“ preporučiti pacijenticama:
TREPS / PRP – je metoda koja može pomoći kod:
Ispiranje materice sa koncentratom vaših krvnih pločica u plazmi PRP (platelet-rich plasma) je jedna inovativna metoda u okviru vantjelesne oplodnje. Iz vlastite krvi od pacijentice se napravi koncentrat trombozita (krvnih pločica) i krvne plazme.
Trombociti se proizvode u koštanoj srži i igrjau bitnu ulogu pri zgrušavanju krvi i zarastanju rana. Stoga posjeduju veliki broj faktora zaduženih za rast tkiva. Tehnika liječenja koncentratom vlastitih trombocita i plazme se u medicini već duže vremena koristi kod problema sa zglobovima, zarastanjem kostiju, problemima sa hrskavičnim tkivom kao i u plastičnoj hirurgiji.
U okviru PRP ili TREPS metode na našem institutu se pacijentici izvadi krv (otprilike 20 ml) nakon čega slijedi priprema od 2 sata. Krvna plazma i viskoko koncentrovani trombociti, koje smo dobili iz vaše krvi mogu nakon toga biti nježno ubrizgani u vašu matericu, gdje odmah počinju da ljekovito djeluju.
Jedan od bitnih preduslova za primanje embriona (implantaciju) je prihvatljivost endometrijuma (sluznice u materici). Embrio se zapravo samo u jednom kratkom vremenskom priodu može primiti u materici, i to je najčešće između 19. i 21. dana ciklusa (5-7 dana nakon ovulacije). Ovaj vremenski period zato nazivamo „implantacijski prozor“.
Kod 25% pacijentica, sa problemima u nidaciji posmatramo jedan takozvani, pomjereni implantacijski period. Dijagnostika je moguća pomoću ERA testa (ERA= Endometrial Receptivity Array). Na osnovu ovog testa moguće je ustanoviti odstupanja od prosječnog implantacijskog perioda i sprovesti embriotransfer u povoljnijem trenutku, te povećati ratu trudnoća.
Da bi se uradila ERA dijagnostika potrebna je jedna minimalna biopsija tkiva sluznice, za vrijeme predviđenog embriotransfera, pomoću jednog tankog katetera.
Rezultati ERA Testa
Ukoliko je endometrijum „receptivan“, to znači, da je sluznica materice u tom periodu sposobna da prihvati embrio. Transfer embriona može u naradnom ciklusu biti urađen u ovom periodu.
Ukoliko endometrijum „nije receptivan“, to znači da je implantacijski period pomjeren. U tom slučaju je potrebno pomoću daljih biopsija ustanoviti, kada je zapravo vaš individualni idealan trenutak za transfer embriona.
Kod IVF postupka može izostati uspjeh ukoliko sluznica materice nema odgovarajući kvalitet (dabljina, slojevitost, sposobnost prihvatanja oplođene jajne ćelije). Studije iz Amerike pokazuju da „G-CSF“ optimalno potpomaže nidaciju i opstajanje trudnoće. Pokazalo se da ispiranje materice sa G-CSF pomaže izgradnji i pripremi sluznice te doprinosi većoj rati nidacija.
Mi smo od 2011 godine etablirali ovu metodu, kao prvi laboratorij u Evropi i nudimo je parovima, kod kojih i pored većeg broja transfera nije došlo do nidacije. Primjenu Fertigrow-a preporučujemo kod slijedećih indikacija:
Fertigrow se pomoću tankog katetera ušprica u matericu za vrijeme vađenja jajnih ćelija. Postupak je vrlo jednostavan, bezbolan i ne zahtijeva nikakve dodatne termine.
Kod pacijenata kod kojih se pri imunološkom pregledu pokaže povećan broj takozvanih „ćelija ubica“ Intralipid predstavlja vrlo obećavajuću modernu terapijsku opciju. Intralipid je jedna emulzija pripremljena na biljnoj osnovi od zrna soje. Daje se u obliku intravenozne infuzije i poznata je iz oblasti hirurgije, gdje se već godinama rutinski uspješno primjenjuje kod pacijenata, nakon operativnih zahvata. Intralipid smanjuje aktivnost prirodnih ćelija ubica. U mnogobrojnim studijama se pokazalo da se pomoću ove terapije povećava ne samo rata trudnoća nego i broj poroda, što je na kraju ono najbitnije.
Kada se preporučuje intralipid u okviru IVF-a?
Pravo vrijeme/ broj potrebnih infuzija
Intralipid ne djeluje odmah pa je potrebno, da se prva infuzija primi već u ciklusu prije IVF postupka, a druga, na dan vađenja jajnih ćelija. U mnogobrojnim studijama se pokazalo, da kod 99% pacijentica prirodne ćelije ubice bivaju suzbijene jednu sedmicu nakon 2. infuzije. U slučaju trudnoće, terapija se može nastaviti sa redovnim infuzijama u razmaku od 4 sedmice, do 12. sedmice trudnoće.
Studije su pokazale, da postoji pozitivno dejstvo određenih sastojaka ejakulata na primanje embriona u materici i nastanak trudnoće. U tu svrhu se jedan dio ejakulata – seminalna plazma oslobođena od ćelijskih dijelova – pomoću tankog katetera ušprica u matericu neposredno nakon vađenja jajnih ćelija. Mi smo u saradnji sa našim centrima u inostranstvu primijetili porast rate trudnoća kod primjene ove metode i preporučujemo je parovima, kod kojih i pored više transfera, nije došlo do nidacije i trudnoće. Do sada nismo posmatrali nikakve komplikacije u okviru ove metode. Blage upalne reakcije sluznice materice ne mogu u potpunosti biti isključene, ali najčešće protiču bez ikakvih tegoba.
VAŽNO: Ova metoda je preporučljiva samo parovima, kod kojih postoji dobar kvalitet embriona. Ona ne pomaže ukoliko je već u prethodnim pokušajima bilo primijećeno, da se embrioni ne razvijaju adekvatno, te ako je broj jajnih ćelija i embriona ukupno jako malen.
Prethodne studije kao i jedna aktuelna studija pokazuju porast rate trudnoća, ukoliko se sprovede ispiranje materice sa hormonom trudnoće, neposredno nakon vađenja jajnih ćelija.
Dejstvo hormona trudnoće na matericu se objašnjava kroz:
Ispiranje materice sa 500 jedinica hCG-a radi se neposredno nakon vađenja jajnih ćelija i integrisano je u ovaj postupak. Nisu vam dakle potrebni nikakvi dodatni termini. Do sada nisu posmatrane nikakve komplikacije kao posljedica ispiranja materice sa hCG hormonom, niti postoje predpostavke, da bi ovaj postupak u bilo kom smislu mogao da šteti embrionima.
O lošem embrionalnom razvoju govorimo onda, kada se nakon oplodnje jajne ćelije dalji razvoj i dijeljenje embrionalnih ćelija odvijaju usporeno ili embrioni sasvim stanu u razvoju. Osim toga je moguća procjena kvaliteta embriona na osnovu “scoring sistema” koji predviđa i sposobnost nidacije embriona.
Mogući razlozi
Ukoliko u toku IVF postupka primjetimo slab razvoj embriona to ćemo vam i reči. I pored toga savjetujemo da se uradi transfer embriona ukoliko nije došlo do potpunog prekida u razvoju.
Ukoliko ne nastupi trudnoća pokušavamo da nađemo moguće uzroke i radimo slijedeće pretrage:
U zavisnosti od nalaza, na raspolaganju nam stoji mnoštvo terapeutskih mogućnosti:
Kako bi optimirali razvoj jajnih ćelia u toku stimulacije mijenjamo stimulacijsku šemu i hromonske preparate. U zavisnosti od hormonskog statusa nekad je potrebno uskladiti hormonalni disbalans.
Terapeutski postupci na našem institutu:
Jajašćani mjehurić i u njemu se razvijajuća jajna ćelija predstavljaju jednu vrlo blisku zajednicu. Kroz rast mejahurića (folikula) u zadnjim danima prije ovulacije, jajna ćelija dobija odlučujuće signale za svoj završni razvoj. To sazrijevanje jajnoj ćeliji omogućava da bude oplođena i da se dalje razvija u embrio.
U rijetkim slučajevima postoji mogućnost in-vitro maturacije (IVM) pri kojoj se skoro sasvim izostavlja hormonalna stimulacija jajnika. Jajne ćelije se vade iz malih nezrelih folikola, a hormonski stimulisani rast i razvoj mjehurića izostaje. Jajne ćelije su dakle nezrele i sazrijevaju tek u epruveti, što daje i naziv samoj metodi, in (u)- vitro (staklu)- maturation (sazrijevanje).
Nakon sazrijevanja se radi oplodnja putem IVF ili ICSI i dalje kultivisanje embriona kao i kod konvencionalne IVF te transfer embriona u matericu.
IVM je prikladna za pacijentice kod kojih:
IVM nije prikladna za pacijentice koje:
Oplodnja – stapanje jajne ćelije i spermatozoida – je odlučujući proces u toku fertilizacije i samog in-vitro postupka. Za razliku od prirodne oplodnje ne dešava se u tijelu žene, nego u laboratoriji.
BITNO: Nekada se pri IVF ili ICSI metodi oplodi samo mali broj jajnih ćelija ili oplpdnja potpuno izostane.
Pokušaj takozvane „rescue ICSI“ jedan dan nakon vađenja jajnih ćelija
U normalnim slučajevima oplodnja putem IVF-a slijedi neposredno nakon vađenja jajnih ćelija. Na dan same punkcije folikula svakoj jajnoj ćeliji se doda oko 100 000 spermatozoida od partnera, te se čeka do narednog dana, da bi se vidjelo, da li je došlo do oplodnje. Ukoliko se dan nakon punkcije i spajanja jajnih ćelija sa spermatozoidima ni jedna jajna ćelija nije oplodila, pružamo takozvanu „hitnu pomoć“ odnosno ICSI metodu.
Kod ICSI metode se u svaku jajnu ćeliju, pomoću jedne mikroskopski male igle, ubacuje po jedan spermatozoid. Rescue ICSI je pokušaj da se spasi postupak vantjelesne oplodnje, nakon izostanka oplodnje kroz konvencionalnu IVF. Pošto su jajne ćelije međutim jedan dan starije, nego što bi trebale biti, uspjeh je manji nego kod standardnog ICSI postupka.
Kao konsekvenciju izostanka oplodnje u IVF postupku preporučujemo u svim narednim, eventualno potrebnim postupcima, ICSI metodu odmah na dan dobijanja jajnih ćelija.
PICSI = Fiziološka intracitoplazmatska injekcija spermatozoida
Kod ove metode se za ICSI proceduru upotrebljavaju samo oni spermatozoidi, koji su se uspjeli vezati za Hijaluronsku kiselinu. Ovi spermatozoidi su se u statističkim procjenama pokazali kao bolji, tj. imaju manje genetskih poremećaja (takozvanih prekide u DNK strukturi) i češće imaju normalno jezgro.
Injekcija ovako izabranih spermatozoida u jajnu ćeliju, može popraviti embrionali kvalitet i rezvoj. Da bi mogli sprovesti PICSI, potreban nam je određeni broj dobro pokretnih spermatozoida, pa se ne može ponuditi svim parovima, neovisno od kvaliteta spermiograma. Parovima koji dolaze u obzir objašnjavamo sve detalje u okviru ljekarskog savjetovanja. Osim toga postoji još jedna dalja metoda, kojom se ispituje broj prekida u DNK kod sprmatozoida tkzv. Sperm Fertility Check i olakšava izbor pacijenata za PICSI.
Kalcijum igra bitnu ulogu kod oplodnje, a i kod daljeg razvoja embriona. Kod izuzetno slabe rate oplođenih jajnih ćelija ili zastoja u razvoju embriona uzrok zato može biti manjak kalcijuma.
Spermatozoidi sa manjkom kalcijuma nisu u stanju da aktiviraju jajnu ćeliju, pa dolazi do izostanka oplodnje ili jajna ćelija, zbog manjka kalcijuma, nije u stanju da koordinira dalje dijeljenje embrionalnih ćelija te dolazi do zastoja u embrionalnom razvoju.
Način da se ovi problemi prevaziđu je obogaćivanje jajnih ćelija kalcijumom, neposredno nakon oplodnje. Jajne ćelije se neposredno nakon ICSI metode na 15 minuta inkubiraju u rastvoru kalcijumovih jona. Nakon toga se isperu i stave u konvencionalni medijum. Poboljšanje rate oplodnje kod ICSI kao i poboljšan razvoj embriona kod parova sa adekvatnom indikacijom je naučno potvrđen.
Primjena kalcijumovih jona kod problema sa oplodnjom poznata je i u primjeni već dugo vremena. Novija su saznanja o poboljšanom razvoju embriona, koja su naučno dokazana u jednoj Austrijskoj studiji iz 2014, u kojoj je sudjelovao i naš institut.
Jedna jednostavna translokacija, odnosno prisustvo adekvatnog broja hromozoma može biti ustanovljena putem vađenja krvi i izrade kariograma. Genetički poremećaji koji su zaslužni za prenos određenih familijarnih oboljenja ne mogu međutim biti prepoznati na tako jednostavan način.
Zavisno od uzroka neplodnosti, kod određenih parova može postojati povećani riziko za hromozomalne anomalije (promjene u nasljednom materijalu).
Kod smanjenog kvaliteta spermatozoida je povećan rizik za mikrodeleciju Y hromozoma (jedan dio Y hromozoma fali). Kod zaćepljenja sjemenovoda se ćesto sreće CFTR-mutacija (na genu koji je zaslužan za cističnu fibrozu = mukoviscidozu). Kada su prisutne ove se promjene u genetičkom materijalu mogu prenijeti i na potomke. Ukoliko je i partnerka nosioc određenih genetskih odstupanja, kombninacija može kod djece da dovede do manifestacije oboljenja. Najčešća genetička odstupanja u nasljednom materijalu i kod zdravih ljudi (nosilaca malformacije) su Mukoviscidoza i Talasemija (Mediteranska anemija).
Naš saradnik za genetičko savjetovanje je Ass. Prof. Priv. Doz. Dr. Franco Laccone sa Instituta za Medicinsku Genetiku na MedUni u Beču. Za savjetovanje vam je potrebna uputnica koju mošete dobiti od nas ili vašeg kućnog ljekara. Troškove djelimično pokriva redovno zdravsteveno osiguranje.
Ass. Prof.Priv.Doz.Dr. Franco Laccone
Franco.laccone@meduniwien.ac.at
Preimplantacijsko testiranje se može posmatrati, kao jedna rana forma prenatalne dijagnostike. Pri tome se koriste citobiološke i molekulargenetičke metode pretrage, koje pomažu pri odluci da li da se jedan određeni embrio transferira u matericu žene ili ne. Da bi se mogla sprovesti preimplantacijska dijagnostika neophodna je dakle vantjelesna oplodnja (IVF).
Kao specijana podvrsta preimplantacijskog testiranja može se posmatrati pregled polnog tjelašca oplođene jajne ćelije. Dijagnostika polnog tjelašca je indirektna metoda pregleda genetike jajne ćelije, pa ne podliježe zakonskim režimima „Fatalnog medicinskog zakona“ FMedG.
Kada ova manje invazivna metoda pregleda nije dovoljna, za ostvarenje trudnoće, odnosno, u slučejevima gdje se pokušava spriječiti spontani pobačaj, odumiranje ploda u materici ili određena poznata familijarna bolest, FMedG u medicinski obrazloženim slučajevima dozvoljava i preimplantacijsku kontrolu embrionalnih ćelija (PGT-a, PGT-m, PGT-sr) i na taj naćin direktni pregled genetike samog embriona.
Slijedeća objašnjenja služe dataljnijem opisu ovih metoda, kao i opisu razlika u njihovoj primjeni. Obje metode sprovodimo na našem institutu u skaldu sa austrijskim pravnim zakonima.
Kod ove metode se ne radi o pregledu embriona nego samo o pregledu polnih tjelašca. Polna tjelašca nastaju u toku dijeljenja jajne ćelije i nisu potrebna za dalji razvoj same jajne ćelije. Trebala bi da sadrže isti broj hromozoma odnosno hromatida kao i jajna ćelija. Odstupanja u broju hromozoma polnog tjelašca indirektno omogućavaju uvid u broj hromozoma preostalih u jajnoj ćeliji. Spermatozoidi se ovom metodom ne mogu pregledati, pa se dakle pregleda samo genetika jajnih ćelija.
Kada i za koga je pregled polnoga tjelašca od koristi?
Glavno područje primjene dijagnostike polnog tjelašca je dokaz od:
Mi preporučujemo metodu biopsije polnoga tjelašca kod:
Sporvođenje dijagnostike polnoga tjelašca
Nekoliko sati nakon sporvođenja ICSI metode, pomoću lasera se otvara ovojnica jajne ćelije. Pomoću jednog tankog kapilara mogu najčešće oba polna tjelašca biti izvađena i poslana na genetički pregled. Iz iskustva je poznato, da otprilike 1% jajnih ćelija kroz sam postupak biva oštećeno. Takve ćelije se ne mogu dalje kultivisati i primijeniti za transfer u matericu.
Biopsija trofektoderma se primjenjuje onda, kada jednostavnija metoda, pregleda polnog tjelašca, nije dovoljna za ostvarenje uspješne trudnoće ili, da bi spriječila spontani pobaćaj, rođenje mrtvog djeteta ili prenošenje poznatog teškog genetičkog oboljenja na potomstvo. Kod ove metode se radi biopsija onih embrionalnih ćelija, koje su kasnije zadužene za razvoj posteljice (tkzv. trofektoderm ondosno ćelije trofoblasta). Embrionalne ćelije iz kojih se kasnije razvija dijete (takozvani embrioblast ili unutrašnja ćelijska masa), ostaju pri biopsiji netaknute. Velika razlika u odnosu na dijagnostiku polnoga tjelašca leži u tome, što se pri trofektoderm biopsiji pregledaju i promjene nasljednog materijala od oca djeteta.
Kada i za koga je pregled ćelija trofektoderma od koristi?
Glavno područje primjene dijagnostike trofektoderma leži u dokazu od:
Metoda biopsije trofektoderma je u Austriji dozvoljena u slijedećim slučajevima:
Sprovođenje biopsije trofektoderma
Nakon vađenja jajnih ćelija slijedi oplodnja putem ICSI metode i dalje kultivisanje svih oplođenih jajnih ćelija do stadijuma blastociste (dan 5/6), biopsija trofektoderma te kriokonzervisanje svih biopsiranih blastocista. U svrhe biopsije se pomoću lasera otvara ovojnica embriona i putem tanke kapilare se usisavaju otprilike 5 ćelija trofektoderma, koje se šalju na genetički pregled. U nekim slučajevima zna se desiti da su ćelije bile biopsirane, ali da nisu bile dovoljno dobrog kvaliteta, da bi se mogla uraditi pouzdana genetička analiza. Nekada embrio na kojem je urađena biopsija ima suboptimalni kvalitet, pa ne „preživi“ proces zamrzavanja i ponovnog odmrzavanja u narednom ciklusu za svrhe transfera u matericu žene.
Ni-PGT-a = Neinvazivno Preimplantacijsko Genetičko Testiranje
Novi trendovi pokušavaju pregledom cfDNA („cell free DNA“), dakle pregledom Desoksiribonukleinske Kiseline koja nije u ćelijama nego slobodna, da riješe problem invazivnosti u genetičkom testiranju embriona.
Slično metodi NIPT (NeInvazivnog Prenatalnog Testiranja) gdje se „cell free DNA“ od fetusa pregleda vađenjem krvi od trudnice, ovdje se već prije implantacije embriona pokušavaju naći „cell free DNA“ (slobodne DNK) u hranjivom medijumu, u kome embrioni u laboratoriji bivaju čuvani i kultivisani u prvih 5-6 dana razvoja.
Ovaj postupak će u budućnosti najvjerovatnije zamijeniti invazivne metode. Trenutno se međutim još ne nudi u kliničkoj rutini jer nije dovoljno pouzdan. Rezultati ovog postupka su trenutno samo u 78% slučajeva tačni.
Podrazumijeva li pregled polnoga tjelašca da je transferirani embrio potpuno zdrav?
Testiranjem polnoga tjelašca se ispituje samo genetičko zdravlje jajne ćelije i samim time, samo majčin dio embriona. Hromozomalni poremećaji mogu nastati i za vrijeme kultivisanje embriona ili nositi proijeklo od spermatozoida, dakle od oca djeteta. Te promjene se ne mogu otkriti pretragom polnoga tjelašca. Međutim, najveći broj hromozomalnih poremećaja, (nekih 90%) su majčinskog porijekla. Hromozomalni poremećaji nastali u embrionalnoj kulturi se često prepoznaju već pri optičkoj procjeni kvaliteta embriona u medijumu. Kombinacija dijagnostike polnog tjelašca i kultivisanja embriona do stadijuma blastociste, često omogućava da se prepoznaju embrioni sa najboljim potencijalom za ostvarivanje trudnoće, koji naknadno omogučavaju i nastanak zdravog željenog djeteta.
Podrazumijeva li pregled ćelija trofektoderma da je transferirani embrio potpuno zdrav?
Kod genetičkog pregleda ćelija trofoblasta se radi o analizi, sa najvećom mogućom vjerovatnoćom, da će genetički poremećaji embriona biti otkriveni, ukoliko su prisutni. Postoji minimalni rizik da pregled pokaže uredan nalaz, iako embrio nosi genetički poremećaj ili obrnuto. Uzrok tome može biti takozvani genetički mozaik (embrio se sastoji dijelom od genetički normalnih, a drugim dijelom od ćelija sa genetičkim odstupanjima). Risiko je međutim kod biopsije trofektoderma mnogo niži nego kada se rade biopsije ćelija iz ranijih razvojnih stadijuma embriona (npr. u stadijumu, kada embrio ima samo 8 ćelija). Kod biopsije trofektoderma postoji riziko od 2-3% za grešku u dijagnozi. Ukoliko dođe do trudnoće preporučujemo zato prenatalnu dijagnostiku, kako bi se dalje smanjio rizik od pogrešne dijagnoze.
Koja se genetička metoda primjenjuje pri gore navedenim postupcima?
Kod promjena hromozoma (sumnje na aneuploidiju ili translokaciju) primjenjujemo Array-CGH dijagnostiku. Array-CGH je etablirana metoda koja omogućava identifikaciju smanjenja ili povećanja ukupnog broja hromozoma kod embriona. Nasljedni materijal embriona, dobijen iz biopsiranih ćelija, se upoređuje sa nasljednim materijalom ćelija normalnog hromozomalnog sastava. Pomoću Array-CGH mogu se otrkiti ne samo manjak/višak cijelih hromozoma, nego i dijelova hromozoma.
Slika 1: Pokazuje Array-CGH jednog urednog embriona (ili polnoga tjelašca) sa normalnim (euploidnim) brojem hromozoma, pošto crna linija uvijek prolazi u okviru graničnih vrijednosti (dole crvena i gore zelena linija)
Slika 2: Pokazuje Array-CGH profil jednog embriona (ili polnog tjelašca) sa promijenjenim hromozomalnim materijalom. U slučaju pregleda polnoga tjelašca ovaj rezultat govori o gubitku hromozoma 12 u jajnoj ćeliji, pošto se u polnom tjelašcu nalazi jedan hromozom 12 više nego što bi trebalo (indirektna analiza jajne ćelije). U slučaju da materijal potiče od embrionalne ćelije iz biopsije trofektoderma, radi se o prekomjernom broju hromozoma. Jedan hromozom 12 je viška (direktna analiza embriona).
Kod pacijenata koji su nosioci genetičke predispozicije za određena teška nasljedna oboljenja, neophodna je precizna analiza pojedinih dijelova genoma (nasljednog materijala), jer se ovdje pregledaju dijelovi DNK koji mogu dovesti do navedenih teških oboljenja. Za pregled promjena u pojedinim genima se za svaki pojedinačni slučaj etablira specijalna familijarna molekularno genetička dijagnostika, na osnovu koje poznate promjene u genima te familije mogu biti dokazane ili isključene kod analiziranog embriona.
